Prettig leven in een herkenbaar landschap waar je je thuis voelt. Een landschap met bloemrijke wegen en paden waar vogels, vlinders en insecten het goed hebben. Een omgeving waar je mensen kunt ontmoeten en die uitnodigt tot bewegen. Dit zijn een paar wensen van inwoners van het gebied Ten Boer om de leefomgeving meer groen en aantrekkelijk te maken.

Wensen die samen met bewoners, de gemeente Groningen en Landschapsbeheer Groningen inmiddels in eerste projecten zijn uitgewerkt. Anita Pronk-Pigmans (projectleider van Landschapsbeheer Groningen) vertelt meer over het programma Bloeiend Perspectief.

Betrokken bewoners

“Ik zie in dit gebied gezamenlijkheid en betrokkenheid in de dorpen. Laatst was ik in de prachtige tuin van bewoner Antoinette Oomen. Ze heeft een boomgaard, een poel en de reeën lopen rond. Haar buurmannen, twee boeren, hebben grenzend aan het dorp een plasdrasgebied aangelegd voor weide- en akkervogels met een ommetje voor de dorpsbewoners. Het gras op het land van Antoinette wordt gefaseerd gemaaid. Dat doet Antoinette niet alleen maar ze wordt geholpen door bewoners. Dat is zo’n mooie betrokkenheid bij de eigen leefomgeving en bij elkaar!”

De schop in de grond

Anita: “Ik ben niet zomaar bij Landschapsbeheer Groningen gaan werken. Ik heb Landschapsgeschiedenis gestudeerd en ik vind het een fantastische combinatie om mooie plannen te ontwikkelen en deze vervolgens daadwerkelijk te realiseren. Het is de uitvoering die het verschil maakt. Ik wil graag in samenwerking met anderen bijdragen aan het mooier maken van ons landschap.”

Een betere en groenere wereld

Anita vertelt waarom ze het landschap zo belangrijk vindt. “We wonen er, we leven er, we lopen er een rondje. Helaas is een groene, soortenrijke omgeving niet meer vanzelfsprekend, veel elementen in het landschap zijn verloren gegaan in de afgelopen decennia. Allerlei diersoorten, zoals vlinders, insecten en vogels nemen af. We zijn veel te netjes geworden. Strak gemaaide bermen en keurige gazonnetjes helpen niet. Ik wil dat onze kinderen van de natuur en een groene omgeving kunnen genieten. Het doet pijn dat zij waarschijnlijk veel ‘gewone’ soorten zien verdwijnen. Daarom is onze tuin heel bewust een bloeiende wildernis. Ik geloof erin dat we als bewoners samen een grote bijdrage leveren aan een betere en groenere wereld.”

Foto: Jan Willem van Vliet.

We doen dit samen

Bij Bloeiend Perspectief werken we de projecten samen met bewoners uit. Juist het samen optrekken met bewoners spreekt Anita zo aan. “Goede ideeën kunnen uitgevoerd worden. We willen ideeën van bewoners horen zodat we de groene leefomgeving gericht kunnen verbeteren. Daarom werken onze ecologisch adviseurs, landschapshistorici en ontwerpers ook mee: we brengen de kennis over de cultuurhistorie en het vergroten van de biodiversiteit bij de ideeën van bewoners. Alles moet natuurlijk ook in de toekomst goed beheerd worden, daarom is de samenwerking met de gemeente zo belangrijk. Verder werken we met opleidingen en groenbedrijven samen.

Om het concreet te maken: neem bermen als voorbeeld. Er zijn bermen op grond van de gemeente maar ook op land van boeren en bij andere organisaties. Daar kunnen we een gezamenlijk plan voor maken, het ontwerp uitvoeren en onderhouden. Wat een effect als we samen optrekken! Het succes van ons programma staat of valt met onze samenwerking met bewoners in het gebied.”

Kleigrond als uitdaging

“We hebben door de rijke kleigrond in het gebied te maken met een extra uitdaging. Hoe rijker de bodem, hoe groter de kans dat enkele soorten gaan domineren. Dat betekent dat we goed moeten nadenken over wat wel en niet werkt in dit gebied. Het is daarom belangrijk om te kiezen voor inheemse soorten, die in het Groningse landschap passen. Hier profiteren de dieren die hier van nature voorkomen het meeste van. Er is zoveel enthousiasme, het onderwerp leeft hier echt. We hopen dan ook dat dit gebied een voorbeeld gaat zijn voor andere kleigebieden. We gaan onze kennis en ervaringen daarom ook open delen.”

“Bij Bloeiend Perspectief werken we de projecten samen met bewoners uit.”

“Ik zorg als projectleider voor het proces van idee naar uitvoering. Ik verbind alle betrokkenen: van bewoners en projectmedewerkers, de juiste adviseurs op inhoud en werkvoorbereiders die kunnen aangeven wat haalbaar is. En ik bewaak natuurlijk het budget, de planning en de capaciteit. Daarbinnen zoek ik altijd naar de ruimte die nodig is om ideeën te realiseren. Ruimte binnen de kaders. Dat is ook nodig voor de grote ambitie die we met elkaar hebben. Het is heel leuk en ook wel spannend. De verantwoordelijkheid om onze ambities waar te maken voel ik zeker.”

Boer Kor Schutter, bewoners Antoinette en Geert Oomen, projectleiders Michiel van Eerden (gemeente Groningen) en Anita Pronk (Landschapsbeheer Groningen). Foto: Jan Willem van Vliet.

Samen het landschap (ver)kennen

Anita wil dat er ook ruimte is om met elkaar het landschap in te trekken en het beter te leren kennen. “Denk aan excursies, workshops en lessen op scholen en voor geïnteresseerde bewoners. Of aan advies en kennisdeling op locatie waarmee mensen aan de slag kunnen als zij zelf een steentje willen bijdragen (of beter gezegd: een steentje willen weghalen). Natuurlijk horen wij andersom ook graag de kennis en verhalen van de bewoners. Zij kennen de omgeving het allerbeste en weten bijvoorbeeld nog hoe het landschap er vroeger uitzag en wat er groeide en bloeide. Door deze samenwerking maken we plannen die goed passen bij de bewoners en het landschap.

Wij dagen onszelf in het programma uit om met een vernieuwende innovatieve blik naar het landschap van de toekomst te kijken. Daarvoor gaan we de samenwerking aan met kennisinstellingen. We zijn voorstander van het werken vanuit een combinatie van wetenschappelijk bewezen methodieken en praktijkervaringen. Wat is in het licht van klimaatverandering de beste inrichting? Wat zijn de beste maatregelen en wat zijn bijvoorbeeld de inheemse soorten van de toekomst? Praktische oplossingen worden verkend en uitgeprobeerd. Zo ontwikkelen we al werkend nieuwe kennis en een toolkit. In de eerste plaats voor onszelf om beste voorbeelden te documenteren. In de tweede plaats om onze lessen en inzichten te delen met andere gemeenten of grondbezitters en geïnteresseerden.

“Door deze samenwerking maken we plannen die goed passen bij de bewoners en het landschap.”

Het doet ons heel goed dat meerdere boeren belangstelling hebben getoond voor dit programma. Zij zijn de hoeders van een belangrijk deel van het landschap terwijl ze zorgen voor voedsel voor iedereen. Het samenbrengen van biodiversiteitsdoelstellingen en een gezonde voedselproductie pakken we graag samen met hen op. Zij zijn de experts als het gaat om wat in de praktijk wel en niet werkt en wij hebben de mogelijkheid om samen met hen ook experimenten aan te gaan. Ik wil dat de praktijkwereld en de wetenschappelijke wereld meer verbonden zijn en denk echt dat hier mogelijkheden voor zijn. Door samen met de boeren, kennisinstituten en overheden op te trekken, kunnen we mooie stappen zetten in het realiseren van een toekomstbestendig agrarisch landschap met een hoge biodiversiteit.”

Het gebied over 20 jaar

Anita kijkt uit naar een leuk en leerzaam proces. En een mooi landschap dat niet altijd netjes hoeft te zijn. We moeten met andere ogen leren kijken. “Ik hoop hier over 20 jaar rond te lopen en dan te denken: hè, het bloeit en zoemt hier. Een landschap met bloemrijke wegen en paden waar vogels, vlinders en insecten het goed hebben. Een omgeving waar je mensen kunt ontmoeten en die uitnodigt tot bewegen. Ja, zo moet het zijn!”

Heb je ideeën? Meld je aan!

Anita roept bewoners en organisaties in het gebied Ten Boer op vooral contact te zoeken met het programma en mee te doen. “We zijn niet van veel vergaderen en lang praten hoor, we gaan met elkaar aan de slag. Ja, allereerst heb je een idee en uitwerking nodig, maar dan gaat toch echt snel die schop in de grond. Dát is waar Bloeiend Perspectief over gaat!”

Bloeiend Perspectief is een programma van Gemeente Groningen en Landschapsbeheer Groningen dat mogelijk wordt gemaakt door Nationaal Programma Groningen. Het is gestart in 2024 en loopt tot 2030.