Collega’s Anne en Lisa schitterden eind september op de Esri GIS Conferentie in Rotterdam. Hier vertelden ze voor een bomvolle zaal hoe wij GIS (geografisch informatiesysteem) inzetten om ons werk in het landschap makkelijker, inzichtelijker én leuker te maken. Maar wat maakt GIS nou zo leuk en interessant? We vroegen het aan Anne, GIS-specialist bij Landschapsbeheer Groningen.

GIS, wat is dat?

Anne: “De afkorting GIS staat voor Geografisch Informatie Systeem. Geografische informatie gaat over wat ergens is of wat ergens gebeurt. Met GIS kun je geografische of ruimtelijke informatie opslaan, beheren, bewerken, analyseren, interpreteren en presenteren! Een voorbeeld van een heel bekend soort GIS is GoogleMaps.

"Een kaart zegt voor mij meer dan 1000 woorden"

Je straalt als je erover praat. Wat vind jij zo leuk aan GIS?

“Ik had vroeger een hele grote wereldkaart met allemaal visjes erop boven mijn bed hangen. Ik ging dan urenlang op zoek naar al die visjes, verspreid over de kaart. Terwijl ik die visjes zocht, raakte ik steeds afgeleid door wat er op die kaart allemaal te zien was. Daar is denk ik mijn interesse voor kaarten begonnen. Die interesse is sindsdien niet meer weggegaan. Ook tijdens mijn opleiding vond ik het veel leuker om naar kaarten over het landschap te kijken en deze te bestuderen dan om lange teksten hierover te lezen. Die teksten vond ik eigenlijk pas leuk als ik er een kaart bij had en meteen kon zien wat er in het landschap speelt. Toen ik zelf het landschap ging bestuderen voor opdrachten vanuit mijn opleiding ging ik ook met GIS aan de gang. GIS maakt het landschap voor mij inzichtelijk. Een kaart zegt voor mij meer dan 1000 woorden.”

Op welke manier maakt GIS het werk van landschapsbeheer makkelijker?

“Bij Landschapsbeheer Groningen werken we natuurlijk de hele dag aan en in het landschap. Wij zetten GIS in van projectontwikkeling tot projectuitvoering en ook als communicatiemiddel. Als wij een project ontwikkelen hebben wij altijd vragen over het landschap. Hoeveel bomen passen in een bepaald gebied als je een bepaalde plantafstand aanhoudt? Hoeveel kilometer houtwallen ligt er eigenlijk in het Gorecht? Waar staan de schotbalkhuisjes in het noorden van de provincie precies en hoeveel zijn dit er? Deze informatie is nodig om tot een goed plan te komen.
Er is tegenwoordig heel veel open data over het landschap te vinden maar soms ontbreken er nog gegevens over een bepaald stukje landschap of bepaalde landschapselementen. Dan gaan we zelf met veldwerkapps op pad om nieuwe gegevens in te winnen of bestaande gegevens aan te vullen. 

Na de projectontwikkeling gaat het project echt van start. Vaak zit er een stukje uitvoering in het project. Op dat moment spelen er ook weer nieuwe vragen. Met GIS maken wij inzichtelijk wat er precies waar moet gebeuren. Waar moeten de bomen aangeplant worden en welke soort moet waar komen? Hoeveel kilometer houtsingel hebben we al onderhouden? Welke schotbalkhuisjes hebben aandacht nodig en welke staan er mooi bij?

Na de uitvoering willen we de resultaten van het project vaak openbaar maken. Ook dat kan met GIS. Wij delen interactieve kaarten en StoryMaps over projecten waar wij aan hebben gewerkt. Ook onze keuzehulp inheemse beplanting is een GIS-product, dat zou je niet meteen zeggen! 

Kortom, GIS is super veelzijdig. Dat maakt het werken met GIS voor mij elke dag weer nieuw en leuk.” 

Jij en Lisa stonden op de Esri GIS Conferentie. Waarom werd Landschapsbeheer Groningen hiervoor gevraagd?

“Ruimtelijke vraagstukken zijn nu een heel actueel thema in het kader van bijvoorbeeld de woningbouwopgave, verduurzaming van de energietransitie en het biodiversiteitsverlies. Bij alle grote ruimtelijke opgaven is het belangrijk om het landschap niet te vergeten. Onze integrale aanpak, waarbij we ons inzetten voor cultuurhistorie, participatie en beplanting en biodiversiteit biedt handvatten om met het landschap aan de slag te gaan. Wij zetten GIS op allerlei verschillende manieren in voor ons landschap en gebruiken daarbij ontzettend veel verschillende mogelijkheden die de software biedt. Deze combinatie is het waard om aan het grotere publiek te tonen.”

Collega's Lisa en Anne in gesprek tijdens opnames voor een GIS podcast tijdens de conferentie. 

Hoe was dat, praten voor zo’n grote zaal?

“Dat was wel even spannend hoor! Van tevoren hadden Lisa en ik ook in de grote zaal geoefend met al het licht en geluid. Ik vond het best wennen om mezelf te horen praten via de speakers in de zaal.

Na afloop kregen we super veel leuke reacties. GIS kan natuurlijk best heel technisch zijn maar we hebben er juist voor gekozen om een niet te technisch verhaal te vertellen. We kregen te horen dat ons verhaal heel leuk was omdat het begrijpelijk en tastbaar was.”

Heb je nog interessante GIS-tips voor thuis?

Topotijdreis
Er zijn heel veel leuke websites en kaarten! De meeste mensen kennen www.topotijdreis.nl inmiddels wel. Dat is een interactieve kaart waarop je door de tijd kan reizen. Zoom daarop eens in op je eigen omgeving en 'blader' door de tijd. Rond 1930 zag het landschap in je eigen omgeving er heel anders uit! 

“De patronen die je ziet, vertellen een verhaal”

Actueel Hoogtebestand Nederland
Wat ik ook altijd een hele leuke kaart vind, is het AHN: het Actueel Hoogtebestand Nederland. https://ahn.arcgisonline.nl/ahnviewer/ Deze website is wat complexer dan bijvoorbeeld Topotijdsreis, maar minstens zo interessant. Op deze website zie je de hoogte van het landschap in kleuren weergegeven. Rode gebieden liggen hoger, en blauwe gebieden lager. Door in te zoomen op een gebied, zie je patronen je met het blote oog of via een luchtfoto niet altijd kunt zien. Oude meanders van waterlopen kun je hier bijvoorbeeld heel goed ontdekken. Ook allerlei wierden kun je nu heel goed zien als oranje-rode hooggelegen gebieden. Zoom maar eens in op het gebied ten zuidwesten van Winsum. Via het AHN zie je patronen in het landschap die je helpen het landschap te lezen. De patronen die je ziet, vertellen een verhaal. Dat kaarten een verhaal vertellen, dat vind ik het allerleukste! 

Hoogte van het landschap rondom het Reitdiep. Bron: ahn.arcgisonline.nl/ahnviewer