Dit najaar starten we met het project Gekust Land. Het project is geïnitieerd door landschapsarchitect en historicus Henk van Blerck. Hij deed promotieonderzoek naar landschapsplannen uit de ruilverkavelingsperiode, onder andere in Groningen. Door die plannen kregen wierden, erven en andere bijzondere plekken nieuwe beplanting die als groene eilanden in het open landschap opvallen. Zo bouwden de ontwerpers met liefde voort op het historische karakter van het Gronings landschap, Gekust Land.

Ruilverkaveling

Tussen 1946 en 1980 bracht Staatsbosbeheer in 70% van Nederland beplanting aan als onderdeel van landschapsplannen bij ruilverkavelingen. Henk: “Deze beplanting bepaalt nu het landschapsbeeld en vormt een netwerk dat het hele cultuurlandschap dooradert. Het weidse wierdenlandschap van Groningen vormt in deze plannen een contrast met het veel meer besloten esdorpenlandschap van Drenthe. Tijdens de ruilverkaveling is in dorpen en het buitengebied veel beplanting aangebracht die de variatie versterkte. In de provincie Groningen richtten de plannen zich op het wierden- en kustlandschap.”

Anders is niet perse slechter

Het project Gekust Land

Als vervolg op het promotieonderzoek van Henk van Blerck willen we dit groene erfgoed weer zichtbaar maken en onder de aandacht brengen. De originele landschapsplannen zijn verrafeld; vaak is de beplanting deels verdwenen, aangetast door ouderdom, ziekten, of verwaarlozing. Soms is er juist bijgeplant zonder oog voor het landschap. In het project brengen we op 5 locaties de originele landschapsplannen op eigentijdse wijze terug, met betrokkenheid van omwonenden. Het herstellen van de beplanting kan een belangrijke rol vervullen in het bijdragen aan hedendaagse ruimtelijke opgaven als klimaatadaptatie en het stimuleren van biodiversiteit. En het versterken van de groen-blauwe dooradering: een netwerk van natuurlijke elementen zoals houtwallen, heggen, sloten en beken met natuurlijke oevers en poelen. Op sommige plekken gaat het juist om het weghalen en verplaatsen van plantgoed om terug te gaan naar de gedachte achter het landschap. Door deze opgaven te koppelen aan Henks proefschrift ‘Landschapsplan Nederland’ kan de schoonheid en het unieke karakter van het Nederlandse landschap ook in onze tijd worden versterkt. Bepaalde Gekust Land-locaties waren vóór de ruilverkavelingen al cultuurhistorisch waardevol, maar door de toevoeging van landschapsplannen maken ze nu ook deel uit van het ‘jonge landschappelijk erfgoed’ dat in deze tijd met de huidige aanwonenden nieuw leven in geblazen kan worden. Henk: “Die plekken kunnen opnieuw gekust worden.”

Dit project komt tot stand dankzij financiering van Nationaal Programma Groningen en Provincie Groningen.