Hoe het begon

Het begon met een persbericht in het Dagblad van het Noorden (2017) met de vraag naar vrijwilligers die wilgen wilden knotten. Ik (Jan) meldde dat de wilgen van het Vinkenpad in ’t Zandt onderhoud nodig hadden. Eind januari 2018 werd dit ons eerste knotproject van vele! Van de gemeente Loppersum breidden we ons gebied uit naar de gemeente Delfzijl en nu zijn we actief in de hele gemeente Eemsdelta.

Waarom knotten?

Waarom moeten wilgen geknot worden? Eigenlijk hoeft dat niet. De wilg, de Salix Alba, is in principe een doodgewone boom die ongeveer 30 meter hoog kan worden. Afhankelijk van de omstandigheden kan de boom allerlei vormen aannemen:

• wordt deze vroeg in het leven afgebroken of afgebeten door wild? Dan krijg je een soort struikachtige boom met heel veel stammen.
• wordt deze met rust gelaten? Dan heb je gewoon een mooie recht opgaande boom.
• wordt de stam op een bepaalde hoogte afgezaagd dan krijg je de knotwilg zoals we die nu vaak in bermen en langs slootkanten zien staan.

En die knotwilg moet dus wel geknot worden. Anders kan deze door harde wind uit elkaar waaien, inscheuren, of erger nog, afbreken vanwege de lange takken.

Vrouger

In vroegere tijden, echt heel lang terug, kwam de mens erachter dat die dunne twijgen goed te gebruiken zijn voor allerlei doeleinden: van manden en fuiken tot bouwmateriaal, gereedschap of zelfs klompen. Was een stuk grond te nat voor akkerbouw, dan werd hier soms een griend aangelegd: een veld vol lage knotwilgen die afhankelijk van het product om de 1 tot 4 jaar geoogst werd. Er zijn verschillende benamingen voor het geoogste materiaal: een- en tweejarige twijgen worden wilgentenen genoemd, driejarige takken staken en ouder hout wordt boerengemakshout genoemd. Tegenwoordig zijn knotwilgen vooral belangrijk voor de biodiversiteit en voor het in stand houden van het authentieke landschap.

Wat doen we precies?

Vroeger werden de bomen voor het gemak vaak lager afgezaagd. Tegenwoordig zit de knot vaak op een hoogte van 2 meter, om het uitzicht te behouden. We staan dus meestal op een ladder te knippen en te zagen. Het is leuk werk om te doen, je bent lekker in de buitenlucht bezig en je hebt het gevoel dat je er toe doet. Het knotwerk varieert van jonge bomen van een paar centimeter dik tot oude bomen die horizontaal over een sloot hangen. Dit laatste maakt het wel spannend, omdat de boom niet moet breken en wij geen nat pak willen halen! Het werk moet trouwens niet té spannend worden, vandaar dat we alleen met handzagen werken. We genieten van het knotten, het werken in de natuur en het samen actief zijn op de mooiste plekken. Dat is wat het lid zijn van de knotbrigade zo leuk maakt!

Ik hoop dat ik een beetje heb kunnen uitleggen waarom het knotten zo leuk is. Net als al het werken in de natuur. Lijkt het je ook leuk om ons te helpen bij het knotten? Neem dan contact op met Landschapsbeheer Groningen en wellicht tot ziens bij het knotten!

Groeten
Jan, Johan, Klaas, Edwin en Leo
Knotbrigade Eemsdelta