Kaart van de verdronken dorpen. Bron: Groninger Archieven

Rondom de dorpen Ganzedijk, Hongerige Wolf, Drieborg, Nieuw Beerta, Beerta en Bad Nieuweschans wordt op dit moment de laatste hand gelegd aan tien nieuwe ommetjes. Ook de oude loswal van Ganzedijk wordt hierbij hersteld. Ton van den Boomgaard is een van de initiatiefnemers.

"Toen in 2019 het initiatief Toukomst werd gelanceerd, was dat voor ons een directe aanleiding om met elkaar het avontuur aan te gaan. Op zoek naar verbindende kansen voor de ontwikkeling van het gebied. Zowel voor de inwoners als voor toeristen”, vertelt Ton. “Na goede gesprekken met de verschillende dorpen, de gebiedsregisseur van de gemeente Oldambt en de Stichting Welzijn Oldambt zijn we van start gegaan. Vanuit de gedachte ‘met hoe meer partijen je samenwerkt, hoe meer kansen’. De samenwerking met de gemeente en de Stichting Welzijn Oldambt zijn hierin van groot belang.”

Initiatieven bundelen

Dat was het begin van de Stichting de 5 Oldambster dorpen. Samen willen ze initiatieven bundelen en opstarten om het toerisme te stimuleren en de geschiedenis van de verdronken dorpen te vertellen. Ton: “Dat betekent voor deze pilot dat we begaanbare wandel- en fietsroutes realiseren met informatieborden en bijpassend meubilair.”

De loswal

Door die samenwerking is ook de loswal erbij gekomen. Ton: “Het was een wens vanuit Ganzedijk om die terug te brengen. Door samen te werken kun je wensen en initiatieven combineren.” Het gaat om een loswal uit 1862, waarschijnlijk aangelegd voor de molen (Udema’s molen) die daar vlakbij staat. Het water waaraan deze ligt, het Beerster Zijldiep, liep vroeger helemaal door naar het Oldambtmeer. “Hoe mooi zou het zijn als we ook die waterverbinding zouden kunnen herstellen? Ik zie de kano’s hier al liggen. Maar dat is echt iets voor de toekomst”, mijmert Ton.

De verhalen van de verdronken dorpen

“We willen toeristen en bewoners vertellen over de rijke geschiedenis van dit stukje Groningen. Over de graanrepubliek, de revolutie, de oorlog en natuurlijk de verdronken dorpen. Hele dorpen en kerken liggen hier onder de klei”, vertelt Ton. “Verschillende straatnamen verwijzen er nog naar. Je ziet ook nog duidelijk de hoogteverschillen in het landschap. Van sommige kerken of dorpen weten we precies waar ze liggen, met als bekendste Houwingaham. Van andere weten we het ongeveer. Het is toch bijzonder om te bedenken dat je ergens staat en misschien wel bovenop een oude kerk of dorp staat?”

"We willen toeristen en bewoners vertellen over de rijke geschiedenis van dit stukje Groningen. Over de graanrepubliek, de revolutie, de oorlog en natuurlijk de verdronken dorpen."

 

Het afgraven van veengronden, slecht onderhoud van dijken en tenslotte de Cosmas- en Damianusvloed in 1509 zorgden ervoor dat hele huizen, boerderijen, kloosters en steenhuizen verdwenen in het water. Bewoners hebben later grote delen van het gebied weer teruggewonnen van de zee. Vruchtbare kleigrond kwam daarmee vrij. Onder de graanvelden van nu, diep onder de klei, liggen de verdronken dorpen.

“Die verhalen zijn lang niet bij iedereen bekend. Naast een verwijzing op de informatieborden bij de ommetjes, willen we daar nog veel meer mee doen. Verhalen in het landschap, misschien wel met augmented reality. Maar dat komt in een vervolgfase. Misschien moet daar wel een apart informatiecentrum voor komen. Daar zijn we over na aan het denken”, aldus Ton.

Drijfveer

Ton: “Wat mij drijft? De overtuiging dat door samen te werken we veel meer kunnen bereiken. We doen veel met het oog op toerisme, maar ondertussen zorgt dat ook voor een verbeterde infrastructuur voor de inwoners. Uiteindelijk zien we daardoor een verbetering van de welvaart en het welzijn in dit prachtige gebied.”

Ommetjes lopen

De ommetjes, korte wandelroutes voor en door dorpsbewoners, zijn nu bijna klaar. Alleen de bewegwijzering en de borden voor het startpunt moeten nog worden gemaakt. Ton: “Het mooiste stukje van de ommetjes loopt langs het gemaal Hongerige Wolf. Daar komt zoveel samen: de dijken, het water, het bijzondere landschap en het begin van de oude Egyptische dijk. Tegen de lezer zou ik willen zeggen: kom vooral eens kijken!”

De Landschapswerkplaats
De Landschapswerkplaats voert plannen uit die het Groningse landschap nóg mooier en toegankelijker maken. De Landschapswerkplaats is een Toukomstproject van Nationaal Programma Groningen. Landschapsbeheer Groningen voert samen met de initiatiefnemers de eerste zeven pilotprojecten uit van de Landschapswerkplaats. Ommetjes 5 dorpen Oldambt is één van deze projecten.

Dit project wordt mede mogelijk gemaakt door NPG, “het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling (ELFPO): Europa investeert in zijn platteland” en de provincie Groningen.